150 ár frá fæðingu Jóns Ósmanns

Í dag 6. nóvember er 150 ára árstíð Jóns Magnússonar sem tók sér millinafnið Ósmann og er þekktastur fyrir að hafa starfað sem ferjumaður yfir Vesturós Héraðsvatna í Skagafirði. Jón fæddist árið 1862 á bænum Utanverðunesi í Hegranesi og var næstelstur fimm barna Magnúsar Árnason og Sigurbjargar Guðmundsdóttur sem komust á legg.

Í ritgerð Írisar Gyðu Guðbjargardóttur sem fjallar um Jón Ósmann og var lokaverkefni hennar til M.A. prófs, er m.a. að finna eftirfarandi:

„Faðir Jóns sá um lögferju við Vesturós Héraðsvatna, en löngum fylgdi ferjumannastarfið tilteknum jörðum. Jón hjálpaði honum við það starf frá því að hann var unglingur og sá alfarið um ferjuna á fullorðinsárum allt til dauðadags. Jón var mjög bráðþroska og var strax á unglingsárum með hæstu mönnum. Segir sagan að hann hafi verið um og yfir tvo metra. Þegar Jón fermdist fékk hann eftirfarandi vitnisburð frá prestinum: „Kann dável, skilur vel, les vel; hegðar sér dável.“

Nokkrir afkomenda Jóns við afhjúpun á minnisvarðanum við Vesturósinn árið 2009. Mynd: Sigurður Ósmann Jónsson

Jón var talinn með fríðustu og karlmannlegustu mönnum sem Ísland hafði alið af sér. Margir höfðu á orði að hann minnti á hetjur og afreksmenn fornaldar; þá var Skarphéðinn nefndur til samanburðar.

Til eru lýsingar vina og samferðamanna Jóns af líkamsbyggingu og persónu hans. Steinunn Jónsdóttir Inge (1874-1974) var í vist á bænum Garði í Hegranesi, skammt frá Utanverðunesi, frá 1889-1891. Hún lýsir Jóni svo: „Jón var yfir sex fet á hæð, herðabreiður mjög og svaraði sér vel, teinréttur á velli, ágætur sundmaður og með afbrigðum góður glímumaður, snar í snúningum. Hann hafði sérstaklega falleg og góðmannleg augu, hátt enni og dökkjarpt hár. Þegar ég þekkti hann, rakaði hann sig en hafði skegg á efri vörinni. Hann var alltaf glaður og spaugsamur, en spaug hans líka oft alvöruþrungið. Hann var hagmæltur og hafði gott vit á skáldskap. Hann var listaskytta og skaut margan selinn.“

Hægt er að nálgast ritgerð Írisar HÉR

Fleiri fréttir