Krithóll í Lýtingsstaðahreppi :: Torskilin bæjarnöfn
Til forna hefir bærinn heitið Gegnishóll. Bezta heimild fyrir því er í kaupbrjefii frá árinu 1445. Þar segir svo: „ Hér með seldi greindr Torfi (þ.e. Torfi Arason) jörðina Gegnishól, er nú er kallaðr Kryddhóll“ (Dipl. Ísl. IV., bls.666). Nafnbreytingin hefir því líklega orðið á öndverðri 15. öld.
Ekki verður sagt með vissu, hvernig Gegnishólsnafnið er til komið. Það gæti verið leitt af mannsnafni, því að mannsnafnið Gegnir er til. Gegnir Illugason, einn af beztu fylgismönnum Brands Kolbeinssonar, hefir án efa búið einhversstaðar þar í umliggjandi
sveit. Við hann gat bærinn verið kendur, hafi hann búið þar (sjá Sturlungu III., bls. 103 og víðar). Og Gegnishólmi heitir engjahólmi lítill nálægt Stokkhólma, ekki mjög langt frá Haugsnesi, þar sem Gegnir fjell (Gegnishólar í Flóa og Þjórsárdal geta átt eitthvað skylt við gegningar, þ.e. fjárhirðingar, sbr. talsháttinn „að gegna fje“, en þá hefði t.d. orðið að heita Gegningshólar. Sbr. og Gegnislæk og Gegnisvík á Melrakkasljettu). Áðurgreint kaupbrjef felur líka í sjer þá vissu, að bærinn heiti rjettu nafni Kryddhóll, enda er nafnið þannig rìtað árið 1525 og sjálfsagt 16. öldina út (Dipl. Ísl. IX. b., bls. 301).
Nú er ávalt sagt og ritað Krithóll, og það hefir líka verið gert um 1200, því að Árni Magnússon ritar Krithóll (Árni nefnir líka Krithólsgerði Efra- og Neðra- ; sjá Johnsens Jarðatal, bls. 263). Það er skiljanlegt, að dd hertist Í t í framburði, enda samkvæmt málsreglum, sbr. sögnina eta af lat. edo. Sbr. líka um Íbeitshól hjer að framan [Sjá umfjöllun um Íbishól í 47. tbl. Feykis 2019.].
(Merkileg undantekning frá „tillíktum“ bæjanöfnum er Titlingur í Kræklingahlíð. Greinagóðir menn hafa sagt mjer, að sá bær heiti með rjettu Tyllingur, komið af því, að bærinn stæði framan í hæðarbrún, þ.e. tylt í brúnina). Sennilega er nafnið dregið af kryddjurtarækt einhverskonar, t. d. lauk-gresi eða piparrót. (Eða á nafnið nokkuð skylt við fjölskrúðugt og kjarngott land? Beit er mjög góð í landi jarðarinnar). Telja má nokkurnveginn víst, að orðið
krydd (það er á lágþýzku krüdö) hafi borist allsnemma inn í íslenzkuna. Og vitaskuld er nafnið Kryddhóll rjett ritað þannig, því ástæðulaust er að breyta því í Gegnishóll úr þessu.
Rannsóknir og leiðréttingar Margeirs Jónssonar
Áður birst í 14. tbl. Feykis 2020
Fleiri fréttir
-
Valið vekur furðu vestan Þverárfjalls
feykir.is Skagafjörður, Austur-Húnavatnssýsla, Vestur-Húnavatnssýsla 26.04.2024 kl. 11.20Heimasíða RÚV flytur fréttir en þar mátti í morgun sjá athyglisverða og skemmtilega úttekt á fótboltavöllum landsins. Þar eru nefndir til sögunnar fótboltavellirnir á Sauðárkróki og á Hofsósi þó svo að þeir ágætu vellir hafi ekki komist í hóp tíu flottustu valla landsins. Blönduósvöllur og Sjávarborgarvöllur á Hvammstanga voru ekki nefndir á nafn í úttektinni og því leitaði Feykir viðbragða hjá Aðdáendasíðu Kormáks og þar stóð ekki á svörum en umsjónarmaður furðar sig á valinu.Meira -
Atli Þór fullkomnar hóp Kormáks/Hvatar
feykir.is Austur-Húnavatnssýsla, Íþróttir, Vestur-Húnavatnssýsla 26.04.2024 kl. 09.44Síðasti dagur félagaskipta í efri deildum Íslandsmótanna í knattspyrnu var nú á miðvikudaginn. Þá bætti lið Kormáks/Hvatar við sig einum leikmanni því Atli Þór Sindrason var síðasta liðsstyrking hópsins fyrir mót.Meira -
Sæluvikan að bresta á
feykir.is Skagafjörður, Listir og menning 26.04.2024 kl. 08.34„Skipulagning Sæluviku gengur vel og viðburðir eru enn að bætast við,“ segir Heba Guðmundsdóttir sem hefur veg og vanda af skipulagningu Sæluvikunnar líkt og undanfarin ár og má því mögulega kalla verkefnastjóra Sæluvikunnar. „Það verða flestir fastir liðir á sínum stað á Sæluviku og mér finnst alltaf vera metnaður og spenna fyrir því að vera með hjá þeim sem skapað hafa þá hefð að standa fyrir viðburði á Sæluviku.“Meira -
Vinnustofa um gerð loftlagsstefnu sveitarfélaga
feykir.is Austur-Húnavatnssýsla, Vestur-Húnavatnssýsla 26.04.2024 kl. 08.32SSNV stóð fyrir vinnustofu í félagsheimilinu á Hvammstanga nú í vikunni um gerð loftlagsstefnu sveitarfélaga í samtarfi við KPMG. Vinnustofan var sérstaklega fyrir Húnavatnssýslur. Góð þátttaka var á vinnustofunni og áhugaverðar umræður sköpuðust.Meira -
Áfram Hvöt er nýtt stuðningsmannalag þeirra hvítu og rauðu
feykir.is Austur-Húnavatnssýsla, Listir og menning 26.04.2024 kl. 07.47„Ungmennafélaginu Hvöt hefur lengi vantað gott stuðningsmannalag en þónokkur ár eru síðan Ekki vera löt, allir í Hvöt kom út. Þegar ég hafði samband við Einar Örn og Baldur síðsumars 2023 stóð ekki á svörum. Úr varð þessi frábæri hittari sem mun án efa fá góðar viðtökur hjá félagsmönnum Hvatar, íbúum Húnabyggðar og bara öllum öðrum. Áfram Hvöt!” segir Grímur Rúnar Lárusson, formaður Ungmennafélagsins Hvatar, í færslu á Facebook-síðu Umf. Hvatar þar sem nýtt stuðningsmannalag, Áfram Hvöt, er kynnt til sögunnar.Meira
Athugasemdir eru á ábyrgð þeirra sem þær skrá.
Feykir áskilur sér þó rétt til að eyða ummælum sem metin verða sem ærumeiðandi eða ósæmileg.
Smelltu hér til að tilkynna óviðeigandi athugasemdir.