Þó nokkrir skiluðu umsögn um 3. áfanga rammaáætlunar

Horft yfir Villinganesvirkjun og lónið úr lofti. Mynd úr skýrslu um Villinganesvirkjun sem virkjunarkost til umfjöllunar í 3. áfanga rammaáætlunar á vefsíðunni Ramma.is.

Þriggja vikna frestur til að skila inn umsögnum um lokaskýrslu 3. áfanga rammaáætlunar um verndar- og orkunýtingaráætlun, rann út í gær, 3. ágúst. Þó nokkrar umsagnir bárust frá aðilum tengdum Skagafirðinum. Hér fyrir neðan er samantekt um umsagnirnar en þær eru einnig að finna á vefsíðu rammaáætlunar.

Gísli Rúnar Konráðsson skilaði inn umsögn fyrir hönd Áhugahóps um verndun Jökulsánna í Skagafirði og á hún við um eftirfarandi virkjanir, Skatastaðavirkjun D - R3107D, Villinganesvirkjun R3108A og Blöndu - veitu úr Vestari Jökulsá R3143A. Hljóðar hún svo:

„Áhugahópur um verndun Jökulsánna í Skagafirði fagnar þeirri niðurstöðu verkefnisstjórnar rammaáætlunar að allt vatnasvið Jökulsár eystri, Jökulsár vestari og Héraðsvatna skuli vera í verndarflokki. Þar með eru allar áætlanir um Skatastaðavirkjun og Villinganesvirkjun slegnar út af borðinu. Sama gildir um veitu úr Jökulsá vestari til Blönduvirkjunar.

Áhugahópurinn telur niðurstöðu verkefnisstjórnar skynsamlega. Með henni er komið í veg fyrir gríðarleg óafturkræf náttúruspjöll og vernd svæðisins tryggð til frambúðar, íbúum Skagafjarðar og landsins alls til heilla.

Verðmætamat vatnasvæðisins er hæst af öllum metnum svæðum og neikvæð áhrif virkjana þar sömuleiðis mest. Röðun í verndarflokk á því að vera sjálfsögð og óumdeild.             

Það eru ómetanleg gæði að geta notið óspilltrar náttúru svæðisins sem um ræðir og nýtt það jafnframt, m.a. til landbúnaðar og margvíslegrar ferðaþjónustu. Því ítrekar Áhugahópurinn stuðning sinn við þá niðurstöðu að árnar og vatnasvið þeirra skuli vera í verndarflokki og treystir því að hún muni standa.

Áhugahópur um verndun Jökulsánna í Skagafirði var stofnaður árið 2005 og hefur alla tíð notið víðtæks stuðnings. Á Facebókarsíðu hópsins sem opnuð var í lok júní sl. hafa þegar á annað þúsund manns lýst yfir stuðningi við verndun ánna og fer sífellt fjölgandi.“

Fyrir hönd Áhugahóps um verndun Jökulsánna í Skagafirði undirrita:

Berglind Indriðadóttir kt. 090776-5339

Gísli Rúnar Konráðsson kt. 220857-4769

Guðmundur Stefán Sigurðarson kt. 201280-3389

Helga Rós Indriðadóttir kt. 2206669-5809

Kristján Kristjánsson kt. 070647-3119

Sigurður Hansen kt. 241239-4469“

Félag ferðaþjónustunnar í Skagafirði gleðst yfir niðurstöðunum 

„Félag ferðaþjónustunnar í Skagafirði gleðst yfir og styður þá niðurstöðu verkefnisstjórnar rammaáætlunar að Jökulsá eystri, Jökulsá vestari skulu vera metin í verndarflokk ásamt tillögu um Blöndu þar sem vatnsöfnum væri af svæði í verndarflokki, vestari Jökulsár. Eins og kemur fram í rammaáætlun byggist flokkun í verndarflokk á "verðmætum viðkomandi svæðis, annars vegar með tilliti til náttúruminja og hins vegar með tilliti til menningarsögulegra minja.

Félag ferðaþjónustunnar í Skagafirði telur mikilvægt að vernda náttúruminjar og menningarsögulegar minjar á svæðinu, með því er verið að renna styrkari stoðum undir ferðaþjónustu á svæðinu og stuðla að frekari uppbyggingu til lengri tíma. Ferðaþjónustu fyrirtæki á svæðinu hafa verið að nýta þær náttúruauðlindir sem eru á svæðinu og telur Félag ferðaþjónustunnar í Skagafirði að séu mikil sóknarfæri séu til staðar fyrir frekar uppbyggingu. Ferðaþjónustufyrirtæki í Skagafirði hafa verið að byggja upp svæðið til fuglaskoðunar, flúðasiglinga, göngu og-hestaferða sem eru áhugaverðir áfangastaðir til að njóta óspilltrar náttúru og afþreyingu á svæðinu sem ber að vernda.

Félag ferðaþjónustunnar í Skagafirði vill því ítreka stuðning sinn við þá niðurstöðu verkefnastjórnar rammaáætlunar að Jökulsárnar verði í verndarflokki til að náttúruminjar og menningarsögulegar minjar megi venda og að ferðaþjónusta á svæðinu geti haldið áfram að byggja upp starfsemi sína í jafnvægi við náttúruna.“

Fyrir hönd Félags ferðaþjónustunnar í Skagafirði undirrita:

Þórhildur M. Jónsdóttir
Evelyn Ýr Kuhne
Hildur Magnúsdóttir

Virkjunaráform í Skagafirði verði áfram í biðflokki

Sveitarfélagið Skagafjörður sendi inn þrjár umsagnir um Villinganesvirkjun og Skatastaðavirkjun C og D. sem allar hljóða svo:

„Umsögn um drög að lokaskýrslu Verkefnastjórnar 3. áfanga rammaáætlunar.

Þann 31. mars sl. lagði verkefnisstjórn rammaáætlunar fram drög að lokaskýrslu 3. áfanga verndar- og orkunýtingaráætlunar. Í kjölfarið fylgdi þriggja vikna kynningar- og samráðsferli sem lauk 20. apríl sl. Verkefnisstjórn vann úr þessum umsögnum og lagði fram endurskoðaða lokaskýrslu þann 11. maí sl. þar sem gerðar voru tillögur um flokkun 26 virkjunarkosta og landsvæða. Í tillögunum er m.a. lagt til að í verndarflokk fari eftirtaldir virkjanakostir í Skagafirði: Villinganesvirkjun og Skatastaðavirkjanir C og D.

Um leið og verkefnisstjórnin lagði fram tillögur sínar hófst lögbundið 12 vikna umsagnarferli þar sem almenningi og öðrum hagsmunaaðilum gafst kostur á að koma athugasemdum á framfæri. Hér á eftir koma fram sjónarmið og athugasemdir Sveitarfélagsins Skagafjarðar.

Lögum um verndar- og orkunýtingaráætlun er ekki fylgt.

Í lögum um verndar- og orkunýtingaráætlun (48/2011) segir að markmið laganna sé:

„að tryggja að nýting landssvæða þar sem er að finna virkjunarkosti byggist á langtímasjónarmiðum og heildstæðu hagsmunamati....“

Jafnframt er skýrt kveðið á um í lögunum að taka beri tillit til fleiri þátta en ”verndargildis náttúru og menningarsögulegra minja“ eins og segir í sama texta. Þar kemur fram að horfa skuli einnig og ekki síður til þátta eins ”hagkvæmni og arðsemi ólíkra virkjanakosta og annarra gilda sem varða þjóðarhag svo og hagsmuni þeirra sem nýta þessi sömu gæði“.

Skipaðir voru 4 faghópar sem hver og einn átti að fjalla um afmarkaða efnisþætti viðfangsins og þannig saman mynda einhvers konar heildarmynd af hverjum virkjunarkosti og meta út frá því.

Ekki er hægt að sjá að vinnubrögð sem kveðið er á um í fyrrgreindum lögum hafi verið ástunduð af verkefnisstjórninni, heldur einungis horft til niðurstöðu faghópa 1 og 2 sem fjölluðu um náttúru og menningaminjar annars vegar og auðlindanýtingu aðra en orkuöflun hins vegar. Á áliti þessara tveggja hópa er mögulegum virkjunarkostum skipað í flokka. Það ættu allir að geta séð að slík vinnubrögð eru algerlega óásættanleg og ekki í anda gildandi laga. Verkefnisstjórn ber að skoða aðra þætti einnig, s.s. þjóðhagsleg og efnahagsleg áhrif mögulegra virkjana jafnt sem möguleg staðbundin efnahagsleg áhrif. Með öðrum orðum, kanna ber hvort slík mögulega jákvæð áhrif vegi upp hugsanleg neikvæð áhrif. Þessir þættir virðast hins vegar ekki hafa verið vegnir og metnir og vigtaðir saman.

Þá er verulega ámælisvert að mat fyrrgreindra faghópa á áhrifum mögulegra virkjana í Skagafirði virðist í mörgum tilfellum ekki studd rökum heldur byggð á einhvers konar huglægu mati.

Rangt farið með fjölmargar staðreyndir

Eins og bent hefur verið á að ýmsum aðilum er í skýrslu verkefnisstjórnar farið rangt með fjölmargar staðreyndir sem lúta að mögulegri nýtingu virkjanakosta í Skagafirði. Má þar nefna að sífrerarústum er hlíft, ekki er hægt að fullyrða að verðmætum í nágrenni við virkjunarkosti verði raskað og sambýli við virkjunarkost útilokar ekki að hægt sé að njóta náttúruverðmæta.

Í ágætri rýni Orkustofnunar á drögum að skýrslu verkefnisstjórnar verndar- og orkunýtingaráætlunar frá 11. maí 2016, sem birt var á vef stofnunarinnar þann 27. júlí sl., er bent á margvísleg dæmi um undarlega aðferðafræði við mat á Skatastaðavirkjunum í Skagafirði. Meðal þess sem Orkustofnun bendir á er hve víða fullyrðingum er slengt fram án þess að rökstyðja þá með nokkrum hætti. Á þetta m.a. við um neikvæð áhrif á vistgerðir, spillingu stórra minjaheilda, skerðingu á sjónrænni fjölbreytni, rýrnun á fágæti berggrunns, fjölbreytni jarðgrunns, áhrifum á fuglalíf, rýrnun veiði o.s.frv. Bendir Orkustofnun á að allt gagnsæi og rekjanleika skorti við mat faghópa þannig að hægt sé að sannreyna það og tekur Sveitarfélagið Skagafjörður undir þau orð. Nánar má lesa um þetta á bls. 34-44 í rýni Orkustofnunar (http://os.is/media/raforka/ryni_drog_skyrsla_orkunytingaraaetlunar_11052016.pdf).

Neikvæð og jákvæð áhrif mögulegra virkjana á ferðaþjónustu í Skagafirði

Verkefnastjórn gerir mikið úr áhrifum mögulegra virkjana á ferðaþjónustu í Skagafirði og metur þær mjög á neikvæða veru. Er þar einkum tiltekið mikilvægi flúðasiglinga fyrir ferðaþjónustu á svæðinu. Nú skal ekki lítið gert úr jákvæðum áhrifum flúðasiglinga á ferðaþjónustu og atvinnulíf í Skagafirði. Sveitarfélagið Skagafjörður saknar hins vegar staðreynda og tölfræði í þessu sambandi til faglegrar ákvarðanatöku. Hefur verkefnisstjórn til að mynda tekið saman tölfræðiefni yfir fjölda gistinátta ár hvert í Skagafirði, þróunina þar á liðnum árum og hlutfall gistinátta vegna flúðasiglinga þar af? Hefur verkefnisstjórn tekið saman hlutfall tekna vegna þjónustu við flúðasiglingar af heildartekjum vegna þjónustu við ferðamenn í Skagafirði og hvernig sú þróun hefur verið á liðnum árum? Hefur verkefnisstjórn metið fjölda starfa sem með beinum eða óbeinum hætti tengjast flúðasiglingum í Skagafirði og hlutfall þeirra af heildafjölda starfa sem tengjast ferðaþjónustu á svæðinu, jafnt beinum sem óbeinum störfum? Hafa útsvarsgreiðslur til sveitarfélaga í Skagafirði og tekjur ríkisins af greininni verið metnar? Hefur verkefnisstjórn metið hversu mikið flúðasiglingar munu dragast saman við mögulegar virkjanaframkvæmdir og jafnframt metið mögulegar mótvægisaðgerðir í þeim efnum?

Aðra þætti sem tengjast ferðaþjónustu mætti nefna einnig, t.d. tölugildi þess efnis að verðmæti hestaferða um Skagafjarðardali rýrni úr 10 niður í 3 vegna Skatastaðavirkjunarkostanna beggja, án þess að rökstuðningur fylgi sem útskýrir einkunnagjöfina á fullnægjandi hátt.

Furðu vekur að aðrar breytur, s.s. samgöngubætur og önnur innviðauppbygging sem tengist mögulegum virkjanaframkvæmdum, hafa ekki verið metnar til áhrifa á ferðaþjónustu eða samfélagið á svæðinu. Spurt er hvort verkefnisstjórn geti sýnt fram á með óyggjandi rökum að ferðamönnum muni fækka verulega í Skagafirði við mögulegar virkjanaframkvæmdir á svæðinu ? þegar reynslan sýnir að ferðamennska hefur þvert á móti víða aukist í kjölfar samgöngubóta sem fylgt hafa virkjanaframkvæmdum? Felast mögulega tækifæri fyrir ferðaþjónustu á svæðinu í slíkri uppbyggingu?

Benda má á að í umsögn Ferðamálastofu um nægjanleika gagna í 3. áfanga rammaáætlunar er talað um að talsvert skorti á að nægjanlegra gagna hafi almennt verð aflað til að tryggja ásættanlegar forsendur matsvinnu í þessum áfanga rammaáætlunar.

Ekki hlustað á sjónarmið heimamanna

Verkefnisstjórn virðist horfa algjörlega framhjá mögulegum samfélagslegum áhrifum virkjana í Skagafirði og viðhorfa heimamanna til nýtingar orku á svæðinu.

Samkvæmt niðurstöðum skoðanakönnunar sem gerð var fyrir faghóp 3 í 3. áfanga rammaáætlunar er meirihluti íbúa í Skagafirði, eða 54%, óánægður með það samráð sem haft hefur verið við íbúa í Skagafirði vegna virkjunarkosta á svæðinu. Aðeins 19% íbúa í Skagafirði eru frekar eða mjög ánægð með samráðið. Í skoðanakönnun á landsvísu kemur fram að 60% aðspurðra eru sammála því að almenningur eigi að hafa meiri áhrif á ákvarðanir um raforkuframleiðslu á Íslandi en 16% eru því ósammála.

Skoðanakannanir í Skaftárhreppi og Skagafirði sýna jafnframt að það hefði jákvæð eða mjög jákvæð áhrif á stuðning mikils meirihluta íbúa við virkjanir ef raforkan yrði nýtt til atvinnuuppbyggingar í sveitarfélögunum. Þá kemur fram í landskönnun að 65% þátttakenda telja að sveitarfélög eigi að fá hluta af orku eða hagnaði af raforkuframleiðslu innan þeirra marka.

Þá má einnig benda á að niðurstöður þeirra rannsókna sem faghópur 3 gekkst fyrir sýna að mikill meirihluti íbúa í nærsamfélögum virkjunarkosta sem og þjóðarinnar í heild telur mikilvægt að tekið sé tillit til samfélagslegra áhrifa virkjunarkosta ekki síður en umhverfislegra og efnahagslegra áhrifa þeirra.

Ekki virðist eiga að hlusta á þessi sjónarmið meginþorra íbúa þegar tekin er ákvörðun um að setja virkjanakosti í Skagafirði í verndarflokk. Það er ólíðandi með öllu að íbúar fái ekkert um framtíð sína eða síns svæðis að segja!

Möguleg nýting skiptir miklu máli fyrir tækifæri í atvinnuuppbyggingu

Á þetta leggur Sveitarfélagið Skagafjörður áherslu og að ekki megi útiloka mögulega nýtingu vatnsafls í Skagafirði án víðtæks og faglega rökstudds mats. Sveitarfélagið Skagafjörður vill þannig að lögum um verndar- og orkunýtingaráætlun sé fylgt í hvívetna.

Nefna má að í Skagafirði hefur um nokkurra ára skeið verið unnið að því að laða að fjárfestingu á sviði koltrefja- og basalttrefjaframleiðslu og í því skyni verið unnið að margvíslegum undirbúningi, rannsóknum á iðnaðinum og byggingu tengslanets í greininni. Umtalsverðum fjármunum hefur verið varið til verksins. Jafnframt hefur verið unnið að þróun umhverfisvænna lausna við framleiðsluferlið, m.a. með notkun rafmagns við eyðingu skaðlegra efna sem verða til við framleiðslu koltrefja í stað þess að eyða þeim með bruna af völdum náttúrugass eða olíu.

Framleiðsla á koltrefjum og basalttrefjum er hátækniiðnaður sem krefst aðgengis að menntuðu starfsfólki og orku. Orkunotkunin er þó lítil í samanburði við margan annan orkufrekan iðnað, auk þess sem umhverfisáhrif eru takmörkuð. Þá yrði starfsmannafjöldi slíkrar framleiðslu bundinn við tugi starfa en ekki hundruð, sem hentar samfélagsgerðinni í Skagafirði vel. Basalttrefjar og þó einkum koltrefjar eru smám saman að hasla sér völl og leysa af hólmi þekkt smíðaefni í iðnaði eins og stál, ál og timbur ? sérstaklega í greinum þar sem léttleiki og styrkur eru höfð að leiðarljósi.

Yrði um kærkomna iðnaðaruppbyggingu að ræða á atvinnusvæði sem hefur átt í vök að verjast á undanförnum árum.

Einnig hefur verið unnið að öðrum kostum í atvinnuuppbyggingu á svæðinu en þeir eiga margir það sammerkt að vera orkufrekir. Má þar nefna uppbyggingu í gagnaversiðnaði en mikill kostur er að staðsetja margvíslegan iðnað á Íslandi utan eldsumbrotasvæða.

Fylgja ber lögum og rannsaka víðtæk áhrif til hlítar

Sveitarfélagið Skagafjörður krefst þess að þau virkjunaráform í Skagafirði sem sett hafa verið í verndarflokk verði í það minnsta flutt í biðflokk enda er þeirri greiningarvinnu sem liggja á til grundvallar ábótavant svo að ekki sé meira sagt. Útilokað er að setja mögulega virkjanakosti í Skagafirði í verndarflokk án þess að ráðist sé í mun viðameiri rannsóknir og mat á áhrifum þeirra á náttúru og samfélag í Skagafirði og nágrenni og að þar séu rekjanlegar og gagnsæjar niðurstöður allra faghópa hafðar til hliðsjónar."

Héraðsvötn ehf vilja halda virkjunarkostum í Skagafirði, í biðflokki

Héraðsvötn ehf skilaði inn þremur samhljóða umsögnum um Villinganesvirkjun og Skatastaðavirkjun C og D.

„Þann 11. maí s.l. lagði verkefnisstjórn verndar- og orkunýtingaráætlunar fram tillögur sínar um flokkun á 26 virkjunarkostum í nýtingar, bið eða verndarflokk eftir atvikum og greiningum sérstakra faghópa sem skipaðir voru hver á sínu sviði. Þessir hópar áttu hver og einn að fjalla um afmarkaða þætti málsins og saman að skapa verkefnisstjórn heildaryfirsýn yfir hvern virkjunarkost og stuðla þannig að niðurstöðu sem byggði á „langtíma sjónarmiðum og heildstæðu hagsmunamati“ eins og segir í lögum um verndar og orkunýtingaráætlun. Okkur virðist að verkefnisstjórn hafi unnið með þeim hætti að grundvalla niðurstöðu sína af flokkun svæða en ekki flokkun virkjanakosta. Það virðist ekki vera í anda laganna en í 10 gr.laga nr. 48/2011 um verndar- og orkunýtingaráætlun segir : Að fengnum niðurstöðum faghópa vinnur verkefnisstjórn drög að tillögum um flokkun virkjunarkosta og afmörkun virkjunar- og verndarsvæða í samræmi við flokkunina. Skv. þessu ber verkefnisstjórn að flokka virkjunarkosti en afmörkunin á virkjunar-og verndasvæðum á að leiða af þeirri flokkun. Það er mat okkar að þessi aðferðarfræði þurfi endurskoðunar við. Jafnframt er skrýtið að verkefnisstjórn virðist ekki líta á það sem skyldu sína að fjalla um alla þá virkjunarkosti sem Orkustofnun leggur fram en af 82 kostum virðist einungis vera fjallað um 27 þeirra. (Sjá athugasemdir Orkustofnunar frá 20. apríl 2016). Þegar það bætist síðan við að engar niðurstöður liggja fyrir frá faghópum 3 og 4 sem hægt er að nota til að fá þá heildarsýn sem þarf að liggja til grundvallar fyrir niðurstöðum nefndarinnar er ekki hægt annað en að líta svo á að vinnu verkefnisstjórnarinnar sé hvergi nærri lokið og hún í raun ekki þess umkomin að leggja fram þær tillögur um flokkun sem hún hefur þó í tvígang lagt fram í sínum upphafsdrögum frá 31. mars 2016 og síðan í endurskoðuðum drögum að lokaskýrslu sem lögð var fram þann 11. maí 2016. Stjórn Héraðsvatna ehf. vill jafnframt benda á rýni Orkustofnunar á drögum að skýrslu verkefnisstjórnar verndar- og orkunýtingaráætlunar sem birt var á vef stofnunarinnar þann 27. júlí s.l.. Þar koma fram margvíslegar athugasemdir varðandi virkjanir í Skagafirði. Bent er á að víða séu settar fram fullyrðingar sem ekki eru rökstuddar með nokkrum hætti. Stjórn Héraðsvatna ehf. tekur undir þá gagnrýni sem þar kemur fram. Hvað varðar faghópa 3 og 4 er ljóst að þar er mikið starf óunnið. Ástæður þess að ráðist er í virkjunarframkvæmdir yfirleitt eru fyrst og fremst efnahagslegar og samfélagslegar og er nokkuð sérstakt að verkefnisstjórn telji sig þess umkomna að flokka virkjunarkosti (og reyndar virkjunarsvæði) án þess að niðustöður þessara faghópa liggi fyrir. Er ekki hægt að skilja skýrslu verkefnisstjórnar öðruvísi en svo að þar séu kostirnir flokkaðir eftir huglægu mati faghópa 1 og 2. Það er því krafa Héraðsvatna ehf. að virkjunarkostir í Skagafirði (Villinganes, Skatastaðavirkjun C og D) verði áfram í biðflokki enda ekki, að okkar mati, til staðar nægjanlegar upplýsingar fyrir verkefnisstjórn til að breyta ákvörðun annars áfanga við afgreiðslu þriðja áfanga rammaáætlunar.”

Einstaklingar sendu einnig inn umsögn

Jónas Guðmundsson sendi inn eftirfarandi umsögn um Blöndulund R3302A.

„Vegna lokaskýrslu verkefnisstjórnar rammaáætlunar um 3. áfanga verndar- og orkunýtingar-áætlunar vil ég koma eftirfarandi athugasemdum á framfæri varðandi það sem fram kemur um vindmyllugarða, sérstaklega Blöndulund, í skýrslunni:

1. Vindmyllugarðar eru nýjung í íslenskri orkumálaumræðu. Því verður varla haldið fram að nægileg opinber umræða hafi farið fram í landinu um áhrif vindmylla, staðsetningu þeirra og annað þei tengt.Vindmyllur munu hafa mikil umhverfisáhrif, eins og tekið er fram í skýrslu verkefnisstjórnar, þó ekki sé hægt að leggja skýrt mat á hver þau verða (sjá síðar). Almenningur hefur hins vegar ekki tekið þátt í þeirri umræðu. Ástæða er til að ætla að fólk hafi almennt ekki gert sér grein fyrir hversu nálægt framkvæmdastigi þessar hugmyndir eru komnar. Fjölmiðlaumræða um uppsetningu vinmylla hefur verið hverfandi. Ekki er hægt að finna nema einn leiðara í íslenskum fjölmiðli um málið.

2. Að gefnu því efni sem fyrir liggur er alls ekki tímabært að flokka vindmyllugarða í bið- eða nýtingaflokk virkjunarkosta. Mat á umhverfisáhrifum er af skornum skammti, gróðurkort af rannsóknasvæðum liggja ekki fyrir, aðeins liggur fyrir lauslegt mat á dýralífsáhrifum, engar kostnaðartölur sem styðja eitt staðarval umfram annað hafa verið lagðar fram. Skortur á raunhæfu mati á kostnaðarþáttum vekur sérstaka undrun.

3. Sérstaklega skortir forsendur fyrir að setja vindgarð á Auðkúluheiði í nýtingarflokk, enda segir í skýrslu verkefnastjórnar að ekki liggi einu sinni fyrir nákvæm staðsetning væntanlegra vinmylla („öll reiknuð og sýnd umhverfisáhrif á kortum ... gefa ekki endanlega mynd af sjónrænum áhrifum og hljóðvist vegna Blöndulundar þar sem endanlegar staðsetningar og tegund vindmylla hefur ekki verið ákveðin“). Hvernig er hægt að meta umhverfisáhrif þegar endanleg staðsetning liggur ekki fyrir?

4. Báðir vindmyllugarðarnir eru á mörkum svæðisskipulags miðhálendisins. Þeir munu hins báðir hafa áhrif langt inn á miðhálendið. Er það fyrst og fremst vegna þess að þeir verða einstaklega áberandi í landslagi, enda hver vindmylla á við tvo Hallgrímskirkju¬turna að hæð. Eðlilegt væri því að taka við mótun afstöðu verkefnastjórnar í þessum virkjunaráformum tillit til hugmynda sem komið hafa fram um friðlýsingu miðhálendisins, sem 60% landsmanna eru fylgjandi samkvæmt skoðanakönnunum.

5. Algjörlega skortir umfjöllun um staðarval fyrir vindmyllurnar, umfram það sem Landsvirkjun sjálf heldur fram varðandi nýtingu innviða. Þó er t.d. vitað að flutningur raforku Blönduvirkjunar er annmörkum háð. Af þeim sökum hefur ekki verið hægt að ráðast í byggingu hagkvæmrar rennslivirkjunar á Auðkúluheiði. Sýna þyrfti fram á að hve miklu leyti hægt er að spara vegi, línur og tengivirki, svo eitthvað sé nefnt, með samnýtingu við eldri vatnsaflsvirkjanrir. Bera þyrfti saman nokkra staðarvalskosti og meta alla þætti í samanburðinum. Í öðrum vestrænum löndum hefur vindmyllum í vaxandi mæli verið valinn staður fyrir utan strendur landanna.

6. Í skýrslu verkefnisstjórnar er fjallað um áhrif virkjana á ferðaþjónustu. Getið er um að ferðaþjónustan muni þurfa mun meira svigrúm á næstu árum en hingað til. Af þeim ástæðum er vindmyllugarður við Búrfellsháls settur í biðflokk frekar en nýtingarflokk. Hins vegar er ekki gert mikið úr ferðamálum á Auðkúluheiði, þó þar liggi Kjalvegur, sem um 200 þúsund Íslendingar hafa farið um og þar sem verður án efa ein helsta samgönguæð miðhálendisins á næstu áratugum. Vegna mikillar umferðar um hálendisvegi á Suðurlandi er brýnt að takast megi að dreifa fermönnum meira til annarra landshluta, ekki síst Norðurlands. Því sker það mjög í augun að ekki sé tekið meira tillit til ferðamála í mati á vindmyllugarði á Auðkúluheiði.

7. Samkvæmt könnunum sem Landsvirkjun hefur kynnt leggja ferðamenn á Íslandi mikið upp úr ósnortnum víðernum á ferðalögum sínum. Ein könnun sýnir að 87% ferðamanna finnist ósnortin víðerni mikilvæg á ferðalögum. Vart er hægt að hugsa sér mannvirki sem skemma þessa upplifun ferðamanna meira en trölllegar vindmyllur í landslaginu. Má finna ótal vitnisburði ferðamanna í öðrum löndum sem vísa mætti til í þessum efnum. Skaði sem vindmyllur valda á ferðaþjónustunni, sem er orðin ein mikilvægasta atvinnugrein þjóðarinnar, er óafturkræfur og kemur fram í lægri þjóðartekjum og gjaldeyristekjum þegar til lengri tíma er litið.

8. Að öllu samanlögðu verður ekki séð að tímabært sé að flokka vindmyllugarða sem eignlega virkjunarkosti. Til þess skortir of margar forsendur í áætlanir Landsvirkjunar.“

Snorri Zóphóníasson sendi umsögn um Skatastaðavirkjun C - R3107C og er hún eftirfarandi:

„Á aurkeilum hlaða jökulár undir sig aurburði og veitast svo til í farvegi sínum. Héraðsvötn mynda aurkeilu alveg frá því Norðurá fellur í þau og út að sjó. Á þeim kafla hafa verið byggðir margir veitu og varnargarðar þannig að náttúrleg upphleðsla auranna á sér ekki lengur stað. Í langan tíma hefur verið lokað fyrir flæði Húseyjarkvíslar uppi við Vindheima. Jökulvatninu er haldið austanmegin niður fyrir brúna við Grundarstokk (gömlu þjóðvegabrúna). Þessi árin leitar áin mjög til austurs nyrst.

Á stórstraumsflóði rennur inn um ósana og ef mikið er í ánni á sama tíma myndast lón flæðir þá víðar en ella. Mesta flæðið undir brýrnar verður við útfall þegar stórstreymt er og mikið rennsli. Á veturna bólgnar áin mikið upp af völdum íss og flæðir þá víða. Vatnsborðsmælir er við Grundarstokk vhm077 og sýnir hann að vatnsborð hækkar um einn til einn og hálfan metra þegar ístruflunin er. Heimamenn sem ég hef rætt við telja flæði á flæði engjar ekki tengjast vorflóðum sérstaklega. Ekki er þess að vænta að kvíslarnar geti grafið sig niður vegna hæðar sjávarborðsins fyrir utan. Reynsla er frá Blönduvirkjun um áhrif á aura neðan lóns.

Umsögn í sérstöku skjali, dæmigerður ársferill vatnsborðs við Grundarstokk vhm 77.

Undirritaður hefur skrifað grein um breytingar á vorflóðum í Þjórsá og Austari Jökulsá í Skagafirði á síðustu áratugum.

http://www.vedur.is/vatnafar/frodleikur/greinar/nr/2637“

Svæðisfélag VG fagnar tillögum verkefnisstjórnar rammaáætlunar

Svæðisfélag Vinstrihreyfingarinnar græns framboðs í Skagafirði skilaði umsögn sem á við um alla virkjunarskostina í jökulsánum í Skagafirði, svohljóðandi:

„Vinstrihreyfingin grænt framboð í Skagafirði fagnar tillögum verkefnisstjórnar 3. áfanga rammaáætlunar 2013 – 2017 um orkunýtingu og vernd, þar sem lagt er samhljóða til að jökulsárnar í Skagafirði fari í verndarflokk. Verndun jökulsánna í Skagafirði hefur verið baráttu mál VG í Skagafirði um árabil. Vísað er til ályktunar og stefnuskrár Vg í Skagafirði :

Í ályktun félagsfundar Vinstri hreyfingarinnar – græns framboðs í Skagafirði frá 8. júní 2005 segir:

„Héraðsvötnin og jökulárnar móta ásýnd og ímynd Skagafjarðar og eru undirstaða hins síkvika lífkerfis héraðsins allt frá jöklum til hafs. Tækifæri framtíðarinnar felast í að vernda þau og nýta óspjölluð í tengslum við fjölþætta útivist, veiði, ferðaþjónustu, landbúnað og aðra umhverfisvæna atvinnustarfsemi. Þýðing Vatnanna fyrir, fuglalíf, uppeldi fiskseiða, bæði ferskvatnsfiska og sjávarfiska er einnig ómetanleg. Félagsfundur VG í Skagafirði leggst því alfarið gegn öllum hugmyndum um virkjanir í Jökulsánum í Skagafirði.“

Ferðaþjónusta í Skagafirði er í örum vexti og hafa fljótasiglingar skapað svæðinu mikla sérstöðu.

Augu æ fleiri eru að opnast fyrir verðmæti ósnortinnar náttúru og ábyrgð okkar gagnvart komandi kynslóðum. Náttúran á sinn eigin sjálfstæða rétt. Við höfum hana að láni frá komandi kynslóðum. Jökulsárnar í Skagafirði eru mikilvægar fyrir lífkerfi héraðsins frá jöklum til sjávar. Vötnin hafa ekki aðeins mótað skagfirska náttúru heldur einnig skagfirska menningu og daglegt líf. Þau eru lífæð Skagafjarðar.“

Þá skilaði Landsvirkjun viðamikilli umsögn sem má lesa í heild sinni hér.