Torskilin bæjarnöfn :: Auðkúla í Svínadal
Landnáma fræðir oss um upprunann: „Eyvindr auðkúla hjet maðr, hann nam allan Svínadal ok bjó á Auðkúlustöðum“ (Ldn. bls. 135). Skjal finst fyrir því, að bæjarnafnið hefir haldist óstytt til ársins 1489 (DI. VI. 648). En 1510 er það ritað Auðkúla og allar götur úr því, ýmist Kúla eða Auðkúla (DI. IX. 55 og v. í því bindi).
Jafnvel er það ekki sett sem eldra nafn -Auðkúlustaðir - í F., svo djúp er gleymskan og hafði þó dr. Finnur Jónsson bent á rjetta nafnið (Safn IV. B. bls. 509). Heimildirnar sýna, að nafnið hefir styzt um aldamótin 1500, eins og svo mörg önnur bæjanöfn sem breyzt hafa um þær mundir.
Samnefni finst aðeins eitt á landinu: Auðkúla í Hrafnseyrarkirkjusókn í Arnarfirði (V.-Ísafj.s.). Má telja víst að sá bær hafi einnig heitið Auðkúlustaðir til forna - kendir við auknefnið, en styzt afarsnemma.
Af hverju Eyvindur hafi fengið viðurnefnið auðkúla, verður ekki vitað með vissu. Sennilega þó af auðlegð, og táknar þá sama og „auðgi“, sem ýmsir fengu að auknafni í fornöld.
Fremur styðst þetta líka en hitt við merkinguna í n.o. auðkýfingur, sem líklega hefir verið auðkúfur í fornmáli (kýfa af kúfr þ.e. hrúga e-u upp). Þótt hinsvegar „auðkýfingur“ sje gamalt orð (frá 12. öld), sbr. þennan glæsilega vísupart:
Þá er glæsimaðr
ok gullskati,
auðkýfingar
ok oflátar. 1)
Trúlegt þætti mjer, að fornmenn hafi kallað auðuga uppgangsmenn „auðkúlur (enar mestu)“, en það orð hafi aldrei í bækur komist, nema sem auknafn.
1) Kenningaþulir Sn. Edda bls. 274.
Rannsóknir og leiðréttingar Margeirs Jónssonar
Áður birst í 18. tbl. Feykis 2022
Fleiri fréttir
-
Sumardagurinn fyrsti á Hvammstanga
feykir.is Skagafjörður, Austur-Húnavatnssýsla, Vestur-Húnavatnssýsla, Fréttir 24.04.2024 kl. 14.50Í Húnaþingi vestra hefur sumardagurinn fyrsti verið haldinn hátíðlegur allt frá árinu 1957 og í ár verður engin breyting á því þegar félag eldri borgara í samstarfi við Hestamannafélagið Þyt og hefst með ókeypis sirkussýningu í Þytsheimum klukkan 12:00.Meira -
Sóldísir í Gránu
feykir.is Skagafjörður, Austur-Húnavatnssýsla, Vestur-Húnavatnssýsla, Fréttir 24.04.2024 kl. 11.32Kvennakórinn Sóldís heldur lokatónleika söngársins í Gránu á Sauðárkróki í kvöld, miðvikudaginn 24.apríl, svo nú er síðasti séns að hlusta á kórinn flytja lög Magnúsar Eiríkssonar.Meira -
Jón Oddur sigraði A-deild á lokamóti Kaffi Króks mótaraðarinnar
feykir.is Skagafjörður, Íþróttir 24.04.2024 kl. 11.00Lokamótið í Kaffi Króks mótaröðinni í pílu þetta vorið fór fram í gærkvöldi. Átján kempur mættu til leiks hjá Pílukastfélagi Skagafjarðar að þessu sinni og var keppt í þremur deildum. Sigurvegari í A deild var Jón Oddur Hjálmtýsson en í B deild var það Brynjar Snær Halldórsson sem sigraði. í C deildinni var það síðan Heiðar Örn Stefánsson sem stóð uppi sem sigurvegari.Meira -
Karlakórinn Lóuþrælar syngja inn vorið
feykir.is Skagafjörður, Austur-Húnavatnssýsla, Vestur-Húnavatnssýsla, Fréttir 24.04.2024 kl. 10.57Karlakórinn Lóuþrælar syngja inn vorið í Félagsheimilinu á Hvammstanga í kvöld, miðvikudaginn 24. apríl, og hefjast tónleikarnir kl. 20.00.Meira -
Vortónleikar Skagfirska Kammerkórsins
feykir.is Skagafjörður, Austur-Húnavatnssýsla, Vestur-Húnavatnssýsla, Fréttir 24.04.2024 kl. 09.40Í aðdraganda Sæluviku þegar vorið fer að koma halda kórar gjarnan tónleika og deila með áheyrendum uppskeru vetrarstarfsins. Skagfirski Kammerkórinn er engin undantekning á því. Árlega heldur kórinn tónleika á Sumardaginn fyrsta. Sumar er í sveitum er yfirskrift tónleikannan en kórinn syngur undir stjórn Rannvá Olsen.Meira
Athugasemdir eru á ábyrgð þeirra sem þær skrá.
Feykir áskilur sér þó rétt til að eyða ummælum sem metin verða sem ærumeiðandi eða ósæmileg.
Smelltu hér til að tilkynna óviðeigandi athugasemdir.