Torskilin bæjarnöfn - Dæli í Víðidal (Avaldsdæl)
Í Víðidalstungumáldaga 1394 stendur þessi klausa:
…. Kirkjubóndi á að taka lýsistolla og heytolla af þessum bæjum ef bygðir eru … hrijsum, neðrum fytium, hvoli, og er hann í audn. Valldarasi. Svolustodum. Bacahlid. Auxnatungum, gaffli. Raffnstodum. avalldsdæli, og er hun í auðn, og hlid. avalldzstodum. Kolugili. huarfuigja (DL III. 539). Máldaginn hefir svo verið endurritaður árið 146l og eru sömu bæir taldir þar upp (DI. V. 3a8). Það er tæplega vafamál að Ávaldsdæli, sem bæði brjefin telja, er Dæli í Víðidal. Í síðara brjefinu er því slept að sú jörð sje í eyði, og hefir hún þó verið bygð.
Ávaldsnafnið virðist svo alveg týnt eftir þetta (1461), a.m.k. finst það ekki í DI. úr því eða jarðabókum. Máld.brjefið sýnir líka, að Svölustaðir og Ávaldsstaðir o.fl. bæir sem nú eru í eyði, hafa verið bygðir 1461. Brjefin sýna líka, að Hrappstaðir í Víðidal hafa heitið Hrafnsstaðir, og er það töluvert algengt að Hrafns- í bæjanöfnum hefir breytst í Hrapps-, fyrst Hraffns-, stundum Hramns-, svo Hrapps-. Þá er það næsta merkilegt, að Ávaldsstaðir og Ávaldsdæli eru báðir í næstu sveit við landnám Ávalda Ingjaldssonar Skegg-Ávalda. „Hann bygði fyrstr at Hnjúk“, segir Hallfreðarsaga (bls. 40 o.v.). Bæjanöfnin styðja einmitt frásögn Hallfreðarsögu, því þau benda á að niðjar Ávalda (eða Ávaldi sjálfur) hafi búið í Víðidal, enda kemur Ávaldsnafnið hvergi annarsstaðar fyrir í íslenzkum fornritum. (Sjá um Skeggvaldastaði hjer síðar).
Nú er bærinn venjulega nefndur Dælir (sem kk. eint. orð), en það er vitaskuld rangt. Í fornmáli var orðið kvk. dæl-, ef. dælar-, flt. dælar-, og beygðist því eins og lægð, för- (o-stofn), en í yngra máli er nf. flt. dælir (orðinn i-stofn), sem önnur orð þessa beygingarflokks. Ýms örnefni hafa og geymt eldri myndina dæl: t.d. Torfdæl, Merkidæl, Rjúpnadæl, o.fl. (DI. III. 558 o.v.). Á bæjanöfnunum hefir breytingin orðið mjög snemma. Dæl í Víðidal stendur hátt, en rjett við bæinn er breitt og stórt gil, sem bærinn dregur víst nafn af. Dæl er líka samst. við dal og hefir upphaflega þýtt lítil daladrög. (T. bn. I. bls. l4).
Rannsóknir og leiðréttingar Margeirs Jónssonar
Áður birst í 47. tbl. Feykis 2018.
Fleiri fréttir
-
Atli Þór fullkomnar hóp Kormáks/Hvatar
feykir.is Austur-Húnavatnssýsla, Íþróttir, Vestur-Húnavatnssýsla 26.04.2024 kl. 09.44Síðasti dagur félagaskipta í efri deildum Íslandsmótanna í knattspyrnu var nú á miðvikudaginn. Þá bætti lið Kormáks/Hvatar við sig einum leikmanni því Atli Þór Sindrason var síðasta liðsstyrking hópsins fyrir mót.Meira -
Sæluvikan að bresta á
feykir.is Skagafjörður, Listir og menning 26.04.2024 kl. 08.34„Skipulagning Sæluviku gengur vel og viðburðir eru enn að bætast við,“ segir Heba Guðmundsdóttir sem hefur veg og vanda af skipulagningu Sæluvikunnar líkt og undanfarin ár og má því mögulega kalla verkefnastjóra Sæluvikunnar. „Það verða flestir fastir liðir á sínum stað á Sæluviku og mér finnst alltaf vera metnaður og spenna fyrir því að vera með hjá þeim sem skapað hafa þá hefð að standa fyrir viðburði á Sæluviku.“Meira -
Vinnustofa um gerð loftlagsstefnu sveitarfélaga
feykir.is Austur-Húnavatnssýsla, Vestur-Húnavatnssýsla 26.04.2024 kl. 08.32SSNV stóð fyrir vinnustofu í félagsheimilinu á Hvammstanga nú í vikunni um gerð loftlagsstefnu sveitarfélaga í samtarfi við KPMG. Vinnustofan var sérstaklega fyrir Húnavatnssýslur. Góð þátttaka var á vinnustofunni og áhugaverðar umræður sköpuðust.Meira -
Áfram Hvöt er nýtt stuðningsmannalag þeirra hvítu og rauðu
feykir.is Austur-Húnavatnssýsla, Listir og menning 26.04.2024 kl. 07.47„Ungmennafélaginu Hvöt hefur lengi vantað gott stuðningsmannalag en þónokkur ár eru síðan Ekki vera löt, allir í Hvöt kom út. Þegar ég hafði samband við Einar Örn og Baldur síðsumars 2023 stóð ekki á svörum. Úr varð þessi frábæri hittari sem mun án efa fá góðar viðtökur hjá félagsmönnum Hvatar, íbúum Húnabyggðar og bara öllum öðrum. Áfram Hvöt!” segir Grímur Rúnar Lárusson, formaður Ungmennafélagsins Hvatar, í færslu á Facebook-síðu Umf. Hvatar þar sem nýtt stuðningsmannalag, Áfram Hvöt, er kynnt til sögunnar.Meira -
Skagamenn höfðu betur gegn Stólum í bikarnum
feykir.is Skagafjörður, Íþróttir 25.04.2024 kl. 21.04Lið Tindastóls fór á Skagann í dag og lék gegn heimamönnum í ÍA í 32 liða úrsltum Mjólkurbikarsins. Leikið var í Akraneshöllinni og fóru leikar þannig að Skagamenn, sem eru með lið í Bestu deild karla, höfðu betur og enduðu þar með bikarævintýri Stólanna. Lokatölur þó aðeins 3-0.Meira
Athugasemdir eru á ábyrgð þeirra sem þær skrá.
Feykir áskilur sér þó rétt til að eyða ummælum sem metin verða sem ærumeiðandi eða ósæmileg.
Smelltu hér til að tilkynna óviðeigandi athugasemdir.