Torskilin bæjarnöfn - Jörvi í Víðidal.*
Jörvabæir eru 5 á landinu, flestir bygðir, og sumir sögufrægir að fornu, t.d. Jörvi í Haukadal (Landn.) og Jörvi í Flysjuhverfi (Víga-Styrss. o.fl.). Jörva í Víðidal er fyrst getið í brjefi, ritað 1525 (þá í eyði. DI. IX. 314.), og er þá farið að rita það með f. Aftur á móti er Jörvanafn ávalt ritað með v í Íslendingasögunum (sjá Grettiss., Landn., Þorf. s. karlsefnis og Bjarnar s. Hítdælak.) en í Sturlungu er það ætíð með f (Sturl. II. b. bls. 250, 288 o.v.), og er merkilegt.
Gæti í þessu falist bending um aldur fornrita vorra, ef handritin sýndu t.d. að í þessu nafni væri fyrst á 13. öld byrjað að rita f. Árni Magnússon segir að Jörvi þýði „sljett melholt“ (Jarðabók 1703), og mun það nokkurnvegin rjett. Dr. Finnur Jónsson ákveður ekki merkingu orðsins til fulls, segir það sje „líkrar merkingar og sandur eða melur“. (Safn IV. B. bls. 490.) Ekki verður sjeð að það hafi þýtt sand, en aðeins mela og grjóthóla. Í vísu Björns Hítd.kappa um dráp Þorsteins Kálfssonar segir (bls. 50):
„Kálfs, veitk at son sjalfan
- sverðagóðs – á roðnum
- raddkappi ne kviddum -
Klifsjörva namk förvi.“
Og mun þar vera átt við melótt land. Í Þorsteins s. Síðu-Hallss. (bls. 22) mun og vera átt við mel eða grjóthól: „Þorsteinn gekk frá at jörva nokkvarum“. Sbr. og þessa landslýsingu: „Þar var þá víða blásið ok jörfi, er þá voru hlíðir fagrar.“ (Fornaldars. Norðurl. II. 558 [sjá Cleasby undir jörfa]). Þegar litið er á norskar myndir orðsins ber að sama brunni með merkinguna. Þar þýðir það melhæðir og grjóthóla (skriðuhóla) og er ritað: jörve, jörva, jarve (kk.), hið síðasta: grýttan jarðveg. Jerva, jærve (kvk), í hinum ýmsu sveitum Noregs. (Torp: bls. 253.) A. Torp telur orðið rótskylt jörð, og telur það af germ. erwan og fornþýzk. ero, sem þýðir jörð. (Torp: bls. 253. Torp segir að norræna orðið sje jörfi, en það er ekki fyllilega rjett. Í fornu máli er það ávalt ritað jörvi, eins og jeg hefi sýnt hjer í skýingunum.)
V í nafninu er því upprunalegt og rjett. Annars er jörð á Gotn. airþa og Engils. eorþ eins og mörgum er kunnugt. Bærinn Jörvi í Víðidal stendur á mel, sem nú er orðinn að túni. Snýr hann suður og norður, og er ef til vill gömul jökulalda, Tel jeg það því áreiðanlegt, að eingöngu melar og grjóthólar hafi verið kallaðir jörvar. Vafalaust standa aðrir Jörvabæir landsins á melum eða í nánd við mela, þótt ekki viti jeg það til fulls, en nafnið bendir á það.
*Jörvi á Skagaströnd – eyðikot.
Rannsóknir og leiðréttingar Margeirs Jónssonar
Áður birst í 34. tbl. Feykis 2019
Fleiri fréttir
-
Er botninum náð, vísnavinir góðir?
feykir.is Skagafjörður, Listir og menning 20.04.2024 kl. 11.27Það styttist í Sæluviku Skagfirðinga og því rétt að minna á Vísnakeppni Safnahússins sem sagt var frá fyrr í mánuðinum hér í Feyki. Vísur og botnar verða að hafa borist Safnahúsi Skagfirðinga Faxatorgi 55, Sauðárkróki í síðasta lagi á miðnætti 23. apríl nk.Meira -
Umhverfisdagur FISK Seafood 2024
feykir.is Skagafjörður, Austur-Húnavatnssýsla, Vestur-Húnavatnssýsla, Fréttir 20.04.2024 kl. 00.12Umhverfisdagur FISK Seafood verður haldinn 4. maí nk. frá klukkan 10-12. Áætlað er að tína rusl á strandlengjunni á Sauðárkróki (sem verður skipt upp í svæði), Nöfunum, í Varmahlíð, á Hólum og á Hofsósi. Frá 12:15 mun FISK Seafood bjóða öllum þátttakendum að þiggja veitingar að Sandeyri 2.Meira -
Ævintýrið úti hjá liði Tindastóls
feykir.is Skagafjörður, Íþróttir 19.04.2024 kl. 23.34Strax í haust voru bara þrjú hjól undir bíl meistara Tindastóls og eftir það var nánast sama hvaða hindrun varð á vegi hans, það varð allt til að hægja ferðina. Hann hökti reyndar inn í bikarúrslit og í úrslitakeppnina þó með naumindum væri. Stólakagginn sem allir biðu eftir að hrykki í gírinn, kæmi sterkur inn á endasprettinum, var eiginlega hálf vélarvana allt tímabilið. Leikurinn í Smáranum í kvöld var reyndar góður en enn og aftur voru Stólarnir sjálfum sér verstir. Lokakarfan var Grindvíkinga og hún skipti sköpum – lokastölur 91-89. Stólarnir því snemma í sumarfrí þennan veturinn og kannski allir fegnir – þessi bíll þarf í allsherjar yfirhalningu.Meira -
Gul viðvörun á Norðurlandi vestra
feykir.is Skagafjörður, Austur-Húnavatnssýsla, Vestur-Húnavatnssýsla 19.04.2024 kl. 22.24Veðurstofan hefur smellt á okkur gulri veðurviðvörun mest allan laugardaginn og fram á aðfaranótt sunnudags. Gert er ráð fyrir ört hækkandi hita og því má búast má við miklum leysingum, auknu afrennsli og vatnavöxtum í ám og lækjum. Mikilvægt er að hreinsa frá niðurföllum til að forðast vatnstjón vegna rigningar og leysingavatns. Gula viðvörunin gildir fyrir Vestfirði og allt Norðurland.Meira -
Venju samkvæmt er Stólastúlkum spáð falli
feykir.is Skagafjörður, Íþróttir 19.04.2024 kl. 15.44Það eru nokkrir fjölmiðlar sem spá fyrir tímabilið í Bestu deild kvenna í knattspyrnu og jafnan er liði Tindastóls spáð falli, ýmist 9. eða 10. sæti. Í árlegri spá fyrirliða, þjálfara og forráðamanna er liðinu spáð níunda sæti en liði Keflavíkur því neðsta. Íslandsmeisturum Vals er aftur á móti spáð titlinum og Blikum öðru sæti. Grönnum okkar í Þór/KA er síðan spáð þriðja sætinu.Meira
Athugasemdir eru á ábyrgð þeirra sem þær skrá.
Feykir áskilur sér þó rétt til að eyða ummælum sem metin verða sem ærumeiðandi eða ósæmileg.
Smelltu hér til að tilkynna óviðeigandi athugasemdir.