Fiskveiðifrumvarpið getur ekki orðið grundvöllur breytinga

Fulltrúar Sjálfstæðisflokksins í sjávarútvegs- og landbúnaðarnefnd alþingis, Einar K. Guðfinnsson og Jón Gunnarsson, segja í greinargerð sinni vegna frumvarps til laga um heildarendurskoðun á fiskveiðistjórnarlögunum að frumvarpið geti ekki orðið grundvöllur breytinga á fiskveiðistjórnunarkerfinu. Vilja þeir byggja á niðurstöðu endurskoðunarnefndar um fiskveiðistjórnunarkerfið.

Í því sambandi undirstrika þeir eftirfarandi, sem þeir telja að eigi að vera leiðarljós í nýju fiskveiðistjórnarfrumvarpi:

1.      Sett verði ákvæði í stjórnarskrá, þar sem þær náttúruauðlindir sem nú eru taldar í þjóðareign, þ.m.t. fiskistofnar í íslenskri lögsögu verði lýstar þjóðareign, eftir því  sem nánar er kveðið á um í lögum. Veita megi einstaklingum og lögaðilum heimild til afnota á þessum náttúruauðlindum, gegn gjaldi sem renni í ríkissjóð. Slík afnotaheimild njóti verndar sem óbein eignarréttindi.

2.      Gerðir verði nýtingarsamningar við núverandi fiskveiðiréttarhafa. Samningstími taki mið af öðrum nýtingarréttarsamningum, sem til dæmis verða gerðir við þá er nýta orku í eigu ríkisins. Tryggt verði að tímalengdin stuðli að langtímahugsun og arðbærri fjárfestingu í sjávarútvegi, en dragi ekki úr henni eins og tillögur frumvarpsins gera svo ómótmælanlegt er. Í samningunum verði að finna skýr endurnýjunarákvæði. Fyrir afnotaréttinn komi gjald er renni til ríkisins.

3.      Þrátt fyrir þær deilur sem hafa orðið um hina félagslegu-atvinnulegu og byggðalegu „potta“ varð það niðurstaða mikils meirihluta endurskoðunarnefndarinnar (sáttanefndarinnar) um fiskveiðistjórnarlögin að þeir yrðu til staðar. Eðlilegast er að binda magn þeirra við það hlutfall af úthlutuðum aflaheimildum, sem hér var til staðar við fiskveiðiáramótin 2009/2010. Tæki þetta magn því þeim breytingum sem leiða af úthlutuðu heildaraflamarki. Ljóst er að um 90% aflaheimildanna eru nú á landsbyggðinni. Auknar tilfærslur svo sem eins og þær sem framkvæmdar hafa verið og frumvarpinu er ætlað að stórauka, verða því einkanlega tilfærslur á milli byggðarlaga á landsbyggðinni og styrkja því ekki landsbyggðina í heild.

4.      Engum vafa er undirorpið að aflamarkskerfið hefur leitt til hagræðingar og aukinnar arðsemi í sjávarútvegi, en það hefur hins vegar ekki gerst án kostnaðar í einstökum byggðarlögum. Eðlilegt er því  að nýta amk. hluta af þeim tekjum sem munu fást með veiðileyfagjaldi  til þess að stuðla að eflingu innviða og annars atvinnulífs í sjávarútvegsbyggðunum. Það er ákveðið réttlætismál, því að öllum má vera ljóst að sú þróun í átt að aukinni afkastagetu í vinnslu og veiðum getur haft  neikvæð áhrif á einstakar byggðir. Sanngjarnt hlýtur því að teljast að nýta hluta þess heildarafraksturs sem þjóðfélagið fær af hagkvæmari sjávarútvegi til þess að stuðla að atvinnusköpun  á þeim landssvæðum sem verða fyrir búsifjum vegna  þeirrar hagræðingar sem óhjákvæmileg er í  sjávarútvegi líkt og öðrum atvinnugreinum. Sú leið er mun farsælli fyrir byggðirnar en að halda áfram á þeirri braut aflatilfærslna, sem mörkuð er með frumvarpinu.