Pálmi Sighvats segir lúpínunni stríð á hendur

Pálmi er vopnaður rafmagnssláttuorfi og segist eyða um klukkustund í lúpínuskurði í hvert sinn eða meðan rafhlaðan á orfinu endist.

Lúpínan er umdeild planta á Íslandi, mjög öflug landgræðslujurt sem grætt getur upp víðáttumiklar auðnir á skömmum tíma en getur verið hinn mesti skaðvaldur í viðkvæmu gróðurlendi líkt og berjamó. Á vefnum Flóra Íslands segir að ef hún kemst í mólendi leggur hún það undir sig smátt og smátt og eyðir úr því öllum gróðri. Lúpínuna er víða að finna og er hún dugleg við að breiða úr sér af sjálfsdáðum með fræjum. Nú er svo komið að berjaland Sauðkrækinga er í hættu þar sem jurtin er farin að leggja það undir sig. 

Pálmi Sighvats, íbúi í Hlíðarhverfi á Sauðárkróki, hefur sagt lúpínunni stríð á hendur og fer reglulega með sláttuorf í berjalandið og fellir lúpínuna. Hann segist þurfa hjálp svo vel ætti að vera, og hvetur alla sem vettlingi geta valdið til að fara í berjalöndin og eyða lúpínunni. Feykir hitti á Pálma með orfið einn góðan sumardag fyrir stuttu og forvitnaðist um málið.

  „Ég er að reyna að verja íslenska náttúru. Það er það eina sem ég er að gera. Ég byrjaði þarna uppi á hólnum til að stoppa þetta svo þarf ég að fara í allan útjaðarinn þarna og uppeftir líka og svo er þetta helvíti hérna langt norðureftir,“ segir Pálmi og bendir í allar áttir enda nóg u af taka þegar lúpínan er annars vegar. „Svo eru smá lænur hér og þar en það er bara smotterí. Ég er búinn að hreinsa þetta beggja megin þannig að það kemur ekkert nýtt inn á, þannig að næsta ár verður það léttara.“

Pálmi segir lúpínuna vera magnaða jurt og harðgera því ef ekki næst að klippa hana alveg í tvennt og hún hangi saman á nokkrum þráðum nær blómstrið að lifa. En Pálmi er ákveðinn í að verja svæðið. „Það skal engin lúpína fá að lifa á þessu svæði. Ég er alveg harður á því. Það er markmiðið hjá mér. Ég er þrjár mínútur að ganga í berjalandið hjá mér og það er lúxus sem ég vil ekki missa,“ segir Pálmi ákveðinn og einbeitningin skín úr augum hans enda hefur hann tínt ber þarna svo lengi sem minni hans nær.

 „Lúpínan er svo hrikaleg. Hún verður ofboðslega fljót á þessu ári, að éta þetta upp. Ég er viss um að eftir 3-4 ár sjáist ekki lyng hérna, ef ekkert er gert í málinu. Það sem ég er að gera þolir enga bið.“ Pálmi hvetur fólk til að eyða smá tíma í að skera niður plöntuna og segir hann steinullarhnífa henta mjög vel ef fólk eigi ekki önnur sláttutæki. Hann segir einnig hægt að gera þetta með höndunum en það væri svolítið seinlegt. Ekki þarf annað en að taka blómið ofan af stilknum. Hann bendir á að fjölskyldur gætu tekið sig saman stutta stund í einu og ráðist til atlögu við þennan vágest og krakkar væru spenntir að höggva blómin niður.

Þá segir hann það geta verið áskorun til Steinullarverksmiðjunnar að styðja íslenska náttúru með því að útvega hnífa til verksins. „En það þarf að byrja strax, þetta þolir enga bið!“

Eitur er neyðarúrræði

Vísindavefurinn segir að elstu heimildir um alaskalúpínu (Lupinus nootkatensis) hér á landi séu frá árinu 1885 en þá sáði Georg Schierbeck landlæknir til hennar í Reykjavík. Hann var helsti hvatamaður að stofnun Garðyrkjufélags Íslands og gerði tilraunir með ræktun fjölmargra erlendra plantna á því 11 ára skeiði sem hann bjó hér á landi.

Haustið 1945 kom Hákon Bjarnason skógræktarstjóri með fræ og nokkrar rætur af alaskalúpínu til landsins. Af þeim efniviði er komin sú lúpína sem breiðst hefur ört út hér á landi á undanförnum áratugum.

Af þessum efniviði Hákonar er komin lúpína sú sem breiðst hefur ört út hér á landi á undanförnum áratugum og er nú á dögum ræktuð og notuð til landgræðslu í stórum stíl.

Á vef Náttúrufræðistofnunar Íslands segir að hægt sé að stemma stigu við útbreiðslu alaskalúpínu með nokkrum leiðum. Fyrsta skrefið skal snúa að því að koma í veg fyrir fræfall þar sem líftími fræja er langur. Stakar plöntur er hægt að rífa eða grafa upp en þegar breiður eru stórar skal slá þar sem því er við komið. Þegar alaskalúpína er slegin stuttu fyrir fræfall hefur hún sett megnið af forðanum í fræframleiðslu og dregur þá mjög úr endurvexti. Beit hefur einnig mikil áhrif á vöxt og nýliðun plantna. Ávallt skal líta á úðun eiturs sem neyðarúrræði og hafa skal samráð við fagaðila áður en hafist er handa.

Áður birst í 29. tbl. Feykis 2017.