Úrkomuleysið í Skagafirði
Ekki hefur farið framhjá nokkrum manni að undanfarin misseri hafa verið úrkomulítil. Á landsvísu á það einkanlega við um vestanvert landið enda ríkjandi austanáttir búnar að vera í mörg ár. Úrkomuskugginn vestan Tröllaskaga verður þá meira áberandi enda hindrar fjallgarðurinn mest alla úrkomu sem kemur með austlægum vindáttum.
Eins og sjá má í töflunni voru áhrif fjallgarðsins áberandi árið 2010 en þá var úrkoma á Bergstöðum innan við helmingur af úrkomunni á Akureyri.
Úrkoma á fjórum mælistöðvum á landinu undanfarin ár
Í Skagafirði er alla jafna lítil úrkoma og að meðaltali innan við 500 mm á stórum hluta láglendis héraðsins. Samkvæmt mælingum á Bergstöðum 1981-2010 var meðalúrkoma á ári 461 mm. Síðustu þrjú ár hefur meðalúrkoman þar verið að jafnaði 368 mm og sló öll met héraðsins árið 2010 með sínum 257 mm og þar með minnsta úrkoma á mælistöðvum landsins. Næst lægsta gildi á mælistöðvum landsins árið 2010 var í Litla-Hlíð (í Vesturdal í Skagafirði) með 264 mm. Til samanburður er mesta sólarhringsúrkoma sem mælst hefur á Íslandi 293 mm (Kvísker í Öræfum). Úrkoman samanlagt síðustu þrjú árin fer í flokk með lægstu mælingum á stöðvum hérlendis en þar eru m.a. Brú á Jökuldal og Grímsstaðir á Fjöllum. Á þessu ári virðist lítið lát á þurrkunum með lækkandi vatnsstöðu. Lítið frost var í jörðu í vetur og ef að líkum lætur ríkjandi sólfarsvindar framundan. Ekki er vafi að úrkomuleysið hefur áhrif á gróðurfar og lítið frost í jörðu gerir langvarandi þurrkakafla á vorin enn verri fyrir gróður. Skal því ekki undra að gróður sé grámóskulegur. Hér á árum áður var hægt að treysta á frost í jörðu og víða um héraðið einhver snjóalög fram eftir vori. Þakka ber því fyrir einhvern snjó og vonandi kemur vægt snjóskot í maí. Til samanburðar á svæðum erlendis þá er úrkoma á svokölluðu Sahel belti Afríku, þar sem manntjón eru tíð vegna þurrka og uppskerubrests, víða 300-400 mm. Hérlendis er sem betur fer eitthvað minni uppgufun vegna lægri lofthita.
/Hjalti Þórðarson