Þvílíkur mannréttindasigur ef NPA verður lögbundin

„Öll aðstoð sem ég fæ í daglegu lífi er til að lifa því lífi sem ég vil lifa. Ég ræð sjálfur starfsfólk til þess, ég er við stjórnvölinn í eigin lífi en ekki undir einhverri stofnun, eins og áður var,“ segir Hallgrímur  Eymundsson frá Saurbæ í Lýtingsstaðahreppi um svokallað NPA í stuttu máli, í viðtali við Mbl.is. Skammstöfunin NPA stendur fyrir notendastýrða persónulega aðstoð.

Hallgrímur er  35 ára tölvunarfræðingur hjá Reykjavíkurborg og starfar þar við hugbúnaðarþróun. Hann er með hreyfihömlun, er í hjólastól og þarf aðstoð við flestar athafnir daglegs lífs. Hallgrímur er einn þeirra 14 sem eru með NPA-samning í Reykjavík, en hann var gerður í fyrrasumar.

Hallgrímur segir líf sitt hafa gjörbreyst í kjölfar gerð samningsins úr því að reiða sig á þjónustu sem er bundin húsinu sem hann býr í, í að geta farið hvert sem er og hvenær sem er með sínum sérhæfða aðstoðarmanni.

„Áður var mér úthlutað aðstoð úr stórum hópi aðstoðarfólks, oft var það fólk sem ég þekkti ekki og þekkti ekki mig. Með NPA er valdapýramídanum snúið við þannig að ég er ekki neðstur lengur með allt skipurit Reykjavíkurborgar ofan á mér, heldur er ég yfirmaðurinn og ræð mér aðstoðarfólk. Núna get ég tekið ákvarðanir með stuttum fyrirvara og þarf ekki endalaust að hafa áhyggjur af einföldustu hlutum, eins og komast á klósettið,“ segir Hallgrímur.

Þurft að berjast grátlega mikið

Hallgrímur segist hafa verið orðinn langþreyttur á „baráttunni við kerfið“ en hann hafði lengi barist fyrir því að fá viðunandi aðstoð. „Ég hef þurft að berjast grátlega mikið og hef oft verið orðinn svo þreyttur á því. Svona barátta dregur svo úr manni, það er alltaf verið að reyna að taka eitthvað af manni, bjóða eitthvað í staðinn sem á að vera betra en er síðan verra.“

Á þeim níu mánuðum sem liðnir eru frá því að Hallgrímur varð NPA-notandi eins og það er kallað hefur líf hans tekið stakkaskiptum. Ávallt er honum til aðstoðar einn sérhæfður starfsmaður, en hann er með þrjá í fullu starfi og tvo í hlutastarfi. Lengri og styttri ferðalög og heimsóknir, sem ófötluðum þykja sjálfsagður hlutur og voru áður fjarlægur draumur hans, eru nú orðin að veruleika. „Ég lifi mínu lífi og aðstoðarmenn mínir fylgja mér og aðstoða með það sem þarf.“

Væri eins og að setja saklausan mann í steininn

Hallgrímur segist þekkja fjölmargt fólk, bæði í Reykjavík og í öðrum sveitarfélögum, sem þurfi sárlega á NPA-samningi að halda, en hafi ekki fengið. „Margt af því fólki er að mestu háð vinum og vandamönnum, en fær takmarkaða þjónustu frá sveitarfélaginu sem engan veginn uppfyllir þeirra þarfir.“

NPA-samningur Hallgríms gildir til áramóta, en þá er búist við því að slíkir samningar verði lögbundnir, þannig að hann mun væntanlega njóta hans áfram. „Verði af því, þá er það þvílíkur mannréttindasigur. Annars veit maður ekkert um framhaldið, þetta er ekki í hendi. En það væri lífsins ómögulegt að fara úr þessum aðstæðum yfir í það sem var áður. Að taka þessi mannréttindi af manni væri eins og að setja saklausan mann í steininn,“ segir Hallgrímur að endingu.

Geta stjórnað eigin lífi

Framkvæmd NPA er á þann veg að fatlað fólk ræður það aðstoðarfólk sem það kýs, það semur starfslýsingu sem samræmist lífsstíl þess og þörfum með það að markmiði að geta stjórnað eigin lífi sem mest og þannig haft sömu möguleika og ófatlað fólk.

Í þeim sveitarfélögum sem bjóða NPA eru gerðir notendasamningar við hvern og einn notanda. NPA er ekki lögbundin þjónusta, en flest sveitarfélög á landinu eru með samninga um hana og setja sér reglur á grundvelli handbókar frá velferðarráðuneytinu. Áform eru um að NPA verði lögbundin í lok ársins.

Heimild: Mbl.is