Skagafjörður er vannýtt gullkista

Friðrik Halldórsson, talsmaður dragnótamanna.

Feykir fjallaði í 42. tbl. um óánægju smábátasjómanna í Skagafirði vegna banns dragnótaveiða sem féll úr gildi  þann 1. nóvember sl. Þar kom fram að smábátasjómenn óttist um afkomu sína verði bannið ekki sett á aftur og byggðaráð Svf. Skagafjarðar tók málið fyrir og styður áframhaldandi bann. Feykir hafði samband við Friðrik G. Halldórsson, talsmann dragnótamanna, og innti hann eftir hans hlið á dragnótaveiðum í Skagafirði.

Mikið hefur verið rætt um dragnótaveiðar, bann eða ekki bann, og hvaða afleiðingar opnun Skagafjarðar fyrir dragnót kunni að hafa fyrir náttúru og ekki síst þá smábátasjómenn sem sækja miðin og teljast til heimamanna. Fyrir meðal landkrabba er ekki auðvelt að átta sig á hvernig í málinu liggur. Því lá beinast við að hafa samband við Friðrik G. Halldórsson, talsmann dragnótamanna og heyra hans hlið. Fyrst var hann spurður hvort hann skildi baráttu heimamanna fyrir áframhaldandi banni.

„Ég hef fullan skilning á því að menn vilji sitja einir að gæðunum. Hver vill það ekki ef hann kemst upp  með það? Dragnótaveiðar hefjast við Ísland upp úr þar síðustu aldamótum þegar Danir koma hingað og stunda þá veiði og síðan Íslendingar fram á miðja öldina þegar landhelgi var færð í fjórar mílur. Þá var lokað fyrir togveiðar og dragnót hringinn í kringum landið í öllum flóum og fjörðum til ársins 1960 í 6-7 ár. Síðan hefur verið opið þar til Jón Bjarnason, þáverandi sjávarútvegsráðherra, lokar þessu 2010,“ segir Friðrik.

Nú telja smábátasjómenn, og sérstaklega þeir sem búsettir eru á Hofsósi, að afkoma þeirra muni hrynja í kjölfar niðurfellingar bannsins. Hvað viltu segja við því?

„Í hundrað ár voru dragnótaveiðar leyfðar og þetta truflaði ekkert búsetuna. Þeir sækja mest sinn afla út fyrir Skaga þótt þeir reyni að fullyrða annað. Um það vitna gögn. Einn bátur sem þú talar um, Geisli, er samkvæmt gögnum Fiskistofu búinn að fara einn túr á fisveiðiárinu. Annar bátanna, Skáley er ekki enn farinn í róður og hefur engu landað. Enn annar bátanna er með fimm róðra og sá þeirra sem hefur farið oftast er með tíu róðra,“ segir Friðrik ákveðinn og finnst þetta léleg nýting. „Skagafjörður er gullkista og gæti gefið af sér 1000 og jafnvel upp undir 2000 tonn á ári. Ekkert svæði við landið norðanvert er betur fallið til dragnótaveiða en innanverður Skagafjörður; að sama skapi hentar það svæði síður til línuveiða. Ekki er þó hefð fyrir dragnótaveiðum á þessu svæði nema í fáeina mánuði á ári á haustin. Það væri mikið nær fyrir byggðaráðið að hvetja menn til að fara á dragnót og nýta auðlindina í þágu byggðalagsins. Krókabátarnir ná ekki þessum afla. Það er bara þannig. Það er það sem skapar þessa togstreitu. Þeir sjá ofsjónum yfir því hvað dragnótabátunum gengur veiðin vel þegar þeir fá lítið á þessum sandbleyðum,“ segir Friðrik sem finnst undarlegt að byggðaráðið hvetji stjórnvöld til að hafa tekjur af byggðalaginu.

Ósammála  Bjarna

Til eru nokkrar skýrslur um dragnótaveiðar, áhrif þeirra á lífríkið og rask á hafsbotni, sem hægt er að draga fram máli sínu til stuðnings.  Í 42. tbl. var m.a. vitnað í Bjarna Jónsson, forstöðumann Náttúrustofu Norðurlands vestra, þar sem hann taldi að sjávarútvegsráðherra hefði stuðst við fremur fátækleg gögn þegar ákvörðunin var tekin um að opna fyrir veiðar í Skagafirði. Friðrik er algerlega á öndverðum meiði. „Ég er ekki ánægður með skýringar Bjarna. Fyrir það fyrst þá var ákvörðun ráðherrans um að framlengja ekki lokunum aðallega byggð á áliti faghóps sem hafði starfað í rúm tvö ár. Niðurstaða nefndarinnar var að eingin fagleg sjónarmið lægju að baki þessum lokunum. Bjarni vitnar í eitthvað sem hann kallar ónýta rannsóknarskýrslu. En rannsóknin var framkvæmd samkvæmt vísindalega viðurkenndum aðferðum við rannsóknir á áhrifum veiðarfæra á lífríkið. Hann talar um að það hafi verið fengnir hlutlausir aðilar til að leggja mat á skýrsluna. Hafrannsóknastofnun er hlutlaus aðili og skilaði sinni rannsóknarskýrslu, en rannsóknin var framkvæmd af færustu og hæfustu sérfræðingum í sjávarlíffræði. Þetta hentaði ekki pólitískri stefnu þeirra feðga. Jón valdi menn til að reyna að fá skýrslunni hnekkt en það eina sem þeir gátu gefið út var það að ef rannsóknin hefði verið ítarlegri þá hefði verið meira að marka hana. Svo vitnar Bjarni í skýrslu um rannsókn, sem BioPol og Náttúrufræðistofnun framkvæmir 2011 og 2013, sem væri miklu meira að marka. Ég er ekki hissa þó að þær hafi ekki ratað á borð ráðherra því að til þess að rannsókn geti talist viðurkennd við að rannsaka áhrif einhvers veiðarfæris þá þarf veiðarfærið að vera til staðar. Það eru frumskilyrði til að rannsóknin geti talist marktæk. Þannig að þetta eru handónýt, pöntuð plögg frá þeim feðgum,“ segir Friðrik ákveðinn. Hann telur að með lokun svæða í Skagafirði hafi verið tekið frá dragnótabátum en ekki frá trillubátum. Ekki sé verið að taka neitt frá þeim núna og enginn réttur skertur.

Úthafsaldan ýfir botn

Fyrir leikmann, sem ekki hefur kynnt sér málið til hlítar, má ætla af umræðunni að dragnót fari illa með hafsbotninn og þá um leið náttúruna. Friðrik segir það eðlilegt þar sem því sé haldið á lofti hjá smábátafélögum á landinu, en þeir sem hafa þekkinguna, vísindamenn, Hafrannsóknastofnun eða Alþjóðahafrannsóknarráðið, séu á annarri skoðun. „Það er alveg sama hvar þú leitar, þessu er eingöngu haldið fram af mönnum sem telja sig hafa hag af því að dragnótaveiðar séu bannaðar. Í vísindaheiminum er því jafnan hafnað. Dragnótin er sögð alveg jafn vistvæn og handfærin, sem er ekki það sama og veiðar með línu. Mælingar úti fyrir Norðurlandi sýna að meðalafli línubáta er yfir 30% undirmál. Þeir veiða miklu hærra hlutfall af smáfiski heldur en dragnótabátar, sem er vont. Þess utan hafa vaknað upp spurningar með beituna en hún er flutt inn frá Kyrrahafinu ef ég man rétt, Kyrrahafssári. Hvaða áhrif hefur það haft á lífríkið? Á ekki bara loka á það og láta náttúruna njóta vafans eins og þeim er títt að segja sjálfir,“ spyr Friðrik ábúðarfullur.

Hvað varði rask á hafsbotni eftir dragnót segir Friðrik það ekki vera mikið og náttúran sjálf leiki þar stóran þátt. „Skagafjörður er breiður og opinn og í ákveðnum vindáttum nær úthafsaldan alveg inn í fjarðarbotn. Það rask sem hún veldur er miklu meira og langt umfram það sem dragnótin nokkurn tímann nær að gera. Botnlagið breytist eftir góða brælu og þetta vita vísindamenn og fiskimenn og þess vegna er kannski ekki mikið verið að henda peningi í að rannsaka eitthvað sem er augljóst. Enda er það alveg sama hvaða rannsóknir hafa verið gerðar, þessi hópur hafnar öllu,“ segir Friðrik og á við smábátasjómenn sem muni aldrei samþykkja rannsókn sem ekki sé þeim í hag. Hann hvetur fólk til að kynna sér málið nánar og ekki síst sveitarstjórn.

Áður birst í Feyki 44. tbl.