Nokkrar staðreyndir um búvörusamningana

Margt hefur verið afflutt varðandi þá ákvörðun Alþingis við fjárlagagerð nú fyrir áramótin að verðbæta ekki búvörusamningana að fullu á næsta ári. Það er því nauðsynlegt að útskýra það mál frekar.

Við þær hörmungaraðstæður sem komnar voru upp við fjárlagagerðina  voru engir kostir góðir. Að óbreyttu stefndi í ríflega 200 milljarða halla á fjárlögum og öllum var ljóst að við svo búið mátti ekki standa.  Þetta leiddi til þess að nauðsynlegt var að gera í raun allt í senn. Hækka tekjur, með skattahækkunum, skera niður, sem bitnaði meðal annars á rekstri skóla og velferðarstofnana og síðast en ekki síst, draga úr vísitölubótum á ýmsum liðum, svo sem örorku og ellilífeyri sem og búvörusamningum.

Vilji minn stóð til þess að verja búvörusamningana

Vilji minn stóð vitaskuld til þess verja búvörusamningana við þessar aðstæður. Fyrir því stóðu að mínu  mati sterk rök. Hitt var einnig alveg jafn ljóst að þegar svo var komið að ekki yrði hægt að ljúka fjárlagagerðinni með sæmilegum hætti nema að verðbæta greiðslur ríkisvaldsins ekki að fullu, þá hlaut það að gilda um búvörusamningana eins og annað.  Þetta var mjög miður og var ekki gert nema vegna þess að undan því varð ekki vikist við þessar einstöku aðstæður.

Því varð niðurstaðan sú að búvörusamningar og bætur almannatrygginga ( svo sem örorku og ellilífeyris, svo dæmi séu tekin) lutu sams konar reglu.  – Ég fullyrði að í ljósi þess ástandi sem allir þekkja var ekki hægt að ná betri árangri varðandi búvörusamningana.

Það er mikilvægt að undirstrika að búvörusamningarnir voru verðbættir að fullu allt síðasta ár. Samningarnir verða líka verðbættir í samræmi við það fjárlagafrumvarp sem lagt var fram í októberbyrjun. Það er líka ljóst að ef verðbólgan gengur hraðar niður á árinu, en upphaflegar spár gerðu ráð fyrir, má segja að skerðingin verði ekki jafn mikil og ella hefði mátt ætla. Margt bendir til að sú verði raunin. Verðbólga er nú á hraðri niðurleið og haldi sú þróun áfram verða áhrifin til skerðingar mun minni en menn óttuðust nú um áramótin.

„Einar Kristinn hafði tekið jákvætt í þær…“

Ég átti mjög góða fundi nú um áramótin með forystumönnum bænda um þessi mál, þar sem vel kom sá vilji minn að reyna að útfæra búvörusamningana þannig að greiðslur vegna þeirra nýttust bændum sem best í kjaralegu tilliti. Stóð skýr vilji til þess af hálfu beggja; mín og forystumanna bænda.

Þetta kemur einnig afar skýrt fram í viðtali við Harald Benediktsson  formann Bændasamtakanna í Bændablaðinu  þann 26. febrúar sl. og var ennfremur áréttað í ræðu hans nú við setningu Búnaðarþings þann 1. mars sl.

Haraldur Benediktsson víkur að þessum hugmyndum okkar  í viðtali við Bændablaðið og segir:  „Við höfum hreyft við Einar Kristinn Guðfinnsson þessum hugmyndum sem ég hef rakið hér en það gafst ekki tími til að fara nánar yfir þær. Einar Kristinn hafði tekið jákvætt í þær á sínum tíma.“

Afstaða núverandi ríkisstjórnar – afnemur ekki skerðinguna

Það er líka mikilvægt að vekja athygli á því að núverandi ríkisstjórn hefur setið í röskan mánuð. Á þeim tíma hefur verið hreyft við málum og þeim breytt, þótt það valdi því að forsendur fjárlaga breytast.  Af hálfu Steingríms J. Sigfússonar núverandi landbúnaðarráðherra – sem vel að merkja er einnig fjármálaráðherra –hefur það komið skýrt fram að ekki sé ætlunin að breyta ákvörðun Alþingis varðandi búvörusamningana. Vísar ráðherrann til þeirra miklu efnahagserfiðleika sem við er að glíma og telur af þeim ástæðum ekki forsendur til breytinga nú. Hann gengur raunar lengra því hann segir að þess sé ekki að vænta að þetta verði heldur leiðrétt á næsta ári. Kom þetta skýrt fram í ræðu ráðherrans  við setningu Búnaðarþings.

Er athyglisvert að hann vísar til þess sama og blasti við okkur á síðasta hausti. Hin alvarlega staða í fjármálum ríkisins sníður mönnum svo þröngan stakk að ekki verður undan vikist.

Við getum styrkt stöðu landbúnaðarins

Það er nauðsynlegt að þessi mál séu rædd og þau upplýst. Það var engin meinbægni eða illvilji sem réði því að búvörusamningarnir voru ekki verðbættir að fullu. Hinar skelfilegur aðstæður sem við stóðum frammi fyrir kölluðu þetta yfir okkur.  Núverandi ríkisstjórnarflokkar sjá þetta sömu augum, nú þegar þeir  standa frammi fyrir sams konar vanda og við horfuðumst í augu við á hinum dimmu haustdögum.

Þetta breytir því ekki að verkefnið er að styrkja stöðu landbúnaðarins eins mikið og við getum. Þar eru mörg tækifæri. Ég fagna því þess vegna að núverandi landbúnaðarráðherra  vill halda áfram á þeirri braut sem ég og forystumenn bænda vildum marka. Það er að leita allra leiða til þess að bæta hag bænda og beina þeim fjármunum sem við höfum úr að spila, til hagsbóta fyrir bændur og íslenskan landbúnað.

Einar K. Guðfinnsson, alþingismaður og fyrrv. sjávarútvegs og landbúnaðarráðherra.